De meeste fotografen zijn dol op cameratests, eindeloze debatten over merken, specificaties etc.
Afgezien van de bewondering (afgodendienst zo u wilt) voor de techniek, gaat er ook vaak de gedachte achter schuil dat
andere, betere apparatuur je
tot een betere fotograaf maakt.
Dat klopt natuurlijk niet: de fotograaf maakt de foto, niet de camera. Apparatuur is het gereedschap van de ambachtsman of -vrouw. Weliswaar gekoesterd, maar nooit doel op zich.
Waarom dan toch een artikel over de Rollei 6008 op deze site? Geloof ik dan toch dat apparatuur de foto maakt?
Nee! Maar zonder goed, betrouwbaar en toereikend gereedschap wordt goed werk afleveren wel erg lastig. De keuze voor een camerasysteem en de onderdelen daaruit is dus wel degelijk van belang. En wellicht helpt dit artikel anderen bij het afwegen van
allerlei mogelijkheden.
Bedenk wel: ik beschrijf hier mijn ervaringen en let daarbij op zaken die voor mij en mijn werk van belang zijn. Er is dus niet dus niet zoiets als een beste koop: alles hangt van je eigen voorkeuren en gebruiksdoelen. Voor het schilderen van een voorgevel gebruik je tenslotte andere kwasten dan voor de afwerking van houten speelgoed.
Jarenlang heb ik voor wat betreft middenformaat gebruik gemaakt van het Bronica EC systeem. Mijn ervaringen daarmee heb ik beschreven in het artikel Schotland, kamperen met een Bronica 6x6.
Voor mijn landschapswerk en (bruids)reportages is dit een prima camerasysteem. De bediening is overzichtelijk, je kunt er vlot mee werken en de optische kwaliteit van de Zenzanons is voor mij meer dan voldoende. Vanwege de leeftijd (jaren 70) is een compleet camerasysteem voor relatief weinig geld aan te schaffen.
Kortom: de EC is een goede camera en voor mijn gebruiksdoel meer dan toereikend. De exemplaren die ik heb zijn echter na jarenlang professioneel gebruik nogal versleten geraakt. Ze zijn weliswaar steeds weer op te knappen, maar het voelt niet goed om voor elke opdracht steeds drie camera's mee te moeten nemen en dan nog het risico te lopen dat ze het allemaal af laten weten. Voor landschap nog niet zo'n probleem - na even wat proberen komt de sluiter meestal snel weer los - maar voor reportages niet te verteren.
Ik heb mijzelf toen voor de keus gesteld: op zoek naar een betrouwbare andere EC of EC-TL? Instappen in een nieuw 6x6 systeem? Een ander formaat wellicht?
Keuze één viel af, vanuit de gedachte dat ik nog jaren professioneel gebruik wil maken van mijn middenformaat spullen. Beter nu
de knoop doorhakken, dan over een of twee jaar weer hetzelfde probleem.
Vanwege mijn liefde voor het vierkant - in het album en in projectie - vallen 6x4,5 en 6x7 ook af. Mijn keus werd dus een modern 6x6
systeem.
Dan is er weer de keuze tussen Bronica SQ (niet compatibel met de EC!), Hasselblad of Rollei.
Op grond van de specificaties verdient voor mij Rollei de voorkeur, vanwege de mogelijkheid licht te meten met de lichtkapzoeker (en dus zonder prisma). De ingebouwde winder is mooi meegenomen.
Op grond van de prijs verdient Bronica de voorkeur, maar als je als nog een winder en lichtmeetprisma koopt, vervalt dat argument.
Voor Hasselblad zijn prachtige lenzen gebouwd, er is veel beschikbaar op de tweedehandsmarkt. Maar de prijs is erg hoog, terwijl het de automatisering van de Rollei mist. En Rollei gebruikt voor een groot deel dezelfde optiek.
Iets wat zich niet aan de hand van folders en prijslijsten laat vaststellen is de betrouwbaarheid van een camerasysteem. De handelaren en fotografen die ik betrok bij mijn afweging, gaven aan dat alle drie de merken wat dat betreft even goed zijn. En reparaties zijn overal even duur.
De doorslag gaf een bezoek aan Hans van Dorssen, voorzitter van Rolleiclub Nederland. Niet alleen mocht ik een uurtje spelen met zijn Rollei en lenzen. Hij kon mij ook vertellen dat eventuele reparaties in Duitsland binnen drie weken afgehandeld en geretourneerd worden. Een redelijke termijn.
Vervolgens duikt de vraag op: nieuw of tweedehands? Door mijn ervaring met de ECs hunkerde ik naar nieuw, zeker wat betreft de camera - geen twijfel of iets al versleten is of niet. Anderzijds is mijn budget niet onbeperkt.
Uiteindelijk werd het een tweedehands 6006 (model 2) met Rollei distagon 50 4,0 PQ. Een 50mm wilde ik sowieso hebben en
bij elkaar was het goedkoper dan een nieuwe 50 EL.
Vervolgens een nieuwe 6008i met een Rollei sonnar 150 4,0 PQ en een extra accu en extra achterwand aangeschaft.
Bij een bevriend fotohandelaar nog een demo Schneider xenar 80 2,8 PQ gekocht met tweedehands 6006 prisma en een aantal inserts.
Al met al een mooie set met back-up camera. Het enige wat ik voor de Bronica's wel heb en voor de Rollei niet, zijn tussenringen en een 250mm en 2x convertor. Omdat ik voor reportages ook close-ups wil kunnen maken, staat een 17mm tussenring hoog op de lijst. De langere telelenzen zijn meer voor landschapwerk en kunnen nog even wachten.
Er zijn eigenlijk drie soorten verschillen, die ik opgemerkt heb bij mijn overgang van Bronica EC naar Rollei 6008: relevante voordelen, relevante nadelen en irrelevante verschillen.
Om met de laatste te beginnen: als je veel met een stuk gereedschap hebt gewerkt is het altijd wennen aan een ander. Zo focust de Rollei naar met de klok mee (staande van achter de camera) naar oneindig, bij Bronica tegen de klok in. Omdat in tegenstelling tot de Bronica de film in de achterwand van boven naar beneden loopt, staan de nummers van de foto's aan de linkerkant van de negatieven in plaats van rechts.
Relevante nadelen: niet zoveel. De prijs is hoog, maar alleszins redelijk. Het gewicht van de lenzen is hoger, maar de camera is lichter. Wel zijn de Rollei spullen nogal volumineus, dus mijn tas is wat te klein geworden.
De minimum instelafstand van de 50mm en 80mm is langer dan de Bronica (50 tegenover 35 cm en 90 tegenover 60 cm). Dat is jammer.
Relevante voordelen.Tamelijk veel. De ingebouwde winder bevalt me nog veel beter dan ik van te voren gedacht had; geeft meer tijd om contact te houden met de mensen die gefotografeerd worden. De lichtmeter is precies en goed te gebruiken. In verband met mijn eigen workflow gebruik ik 'm nog naast de meter van mijn Pentax MZ5n, zoals ik gewend was bij de Bronica. Wellicht ga ik volledig over op de meter van de Rollei, maar dat moet nog blijken.
Erg prettig vind ik de afstandschalen op de objectieven - iets dat de Bronica vanwege de gemeenschappelijke focusunit mist. Hiermee is het makkelijker om te werken met hyperfocale afstand of om een geschatte afstand in te stellen. De minimum instelafstand van de 150mm is met 150 cm een stuk korter dan de 2 meter van de Zenzanon 150mm. Dat is prettig.
Het matglas is veel helderder dan het standaard matglas van de Bronica en van dezelfde klasse als het Maxwell matglas dat ik voor de Bronica heb laten maken. Ook geeft de Rollei een groter deel van het uiteindelijk beeld te zien; zoveel dat ik er rekening mee moet houden dat bij het afdrukken een randje weer afvalt. Met dia's komt het vrijwel exact overeen met de Gepe diaraampjes.
De handgreep van de Rollei maakt uit de hand werken een stuk eenvoudiger - ik moet zelfs uitkijken dat ik niet te makkelijk uit de hand ga werken, terwijl een statief toch echt meer scherpte geeft. (Voor het vlotte werk gebruik ik sowieso kleinbeeld.)
De losse inserts kunnen thuis al geladen worden en snel ingezet worden - vooral handig bij groepsfoto's of regenachtig weer. Dit is ook mogelijk met de achterwanden voor de EC, maar de losse inserts zijn veel lichter en nemen iets minder plaats in.
Tot slot: het prisma is draaibaar, wat prettig is als je de camera zover mogelijk naar achteren tegen een muur wilt plaatsen. Bij de Bronica kon ik hem wel los 90 graden gedraaid plaatsen, maar bij Rollei kan die er dan in ieder geval niet afkukelen.
Is de Rollei dan het ei van Columbus? Ach, niets is perfect. Zo mag de analoge belichtingsschaal nog wel wat uitgebreid worden (is nu tot plus en min één stop; moet tot plus en min drie stops). Maar veel meer kan ik niet bedenken.
Autofocus is immers aanwezig in de 6008 AF.
Had ik deze keuze nu veel eerder moeten maken? Nee; als mijn ECs niet versleten waren geraakt had ik met plezier nog jaren er mee gewerkt. Toch ben ik blij met alle extra comfort!
Het zal u wellicht opgevallen zijn, dat ik niets gezegd heb over de optiek. Zijn die Duitse lenzen nu mooier dan die Japanse, of niet?
Op grond van de proefopnamen en de resultaten van de eerste bruiloft zeg ik het volgende: de Duitse lenzen zijn prachtig. Maar dat zijn de Zenzanons ook, al zijn de (nieuwere) Rollei lenzen wellicht een paar procent scherper. De foto's met de Rollei doen wel wat
drie-dimensionaler aan, maar het scherpteverloop (overgang van de gebieden waarop scherpgesteld is naar de onscherpe voor en achtergrond) van de Zenzanons is ook mooi.
Nog een vraag: waarom geen digitaal? Voor mijzelf komt het neer op het volgende: ik houd enorm van de projectie van mijn landschapwerk. Digitaal is hier nog lang geen partij voor analoog.
Omdat ik niet fulltime film door mijn camera haal, is digitaal bepaald ook niet goedkoper - tenzij de prijs van high-end digitaal nog een eind verder daalt.
Tot slot kost het leren beheersen van het digitale medium en het verwerken van alle gemaakte beelden enorm veel tijd. Zo gezien is het sowieso de vraag of digitaal ooit goedkoper wordt dan film. Voorlopig kan ik prima uit de voeten met de analoge manier van werken, terwijl voor speciale gelegenheden het lab mijn films wel uitstekend kan digitaliseren.
De laatste maanden heb ik meer ervaring opgedaan met de Rollei. Tevens kocht ik 9mm en 17mm tussenringen - erg handig voor detailopnamen bij bruiloften, zoals het boeket, en voor werk in de natuur.
Tijdens het mooie weer in de voorjaarsvakantie ben ik op pad geweest in de buurt van Amerongen. Ook hiervan de ervaringen met de Rollei.
Vergeleken met de tussenringen voor de Bronica EC lijken die van Rollei buitengewoon duur: ongeveer het 10-voudige (allebei tweedehands). Maar wat een verschil in gebruik! De ringen van de EC zijn heel simpele stukken buis met aan beide kanten schroefdraad en een wat ingewikkelder ring die aan de lens vast moet en het diafragma sluit.
Die van Rollei zijn volledig electronisch. Open lens meting is geen probleem, ze passen zeer nauwkeurig en kunnen in elke willekeurige volgorde worden bevestigd en verwijderd.
Voor de beeldkwaliteit maakt het verschil natuurlijk niet uit, maar de tussenringen van Rollei werken gewoon een stuk prettiger. Heerlijk!
Ook een erg prettig Rollei item is de electronische draadontspanner, met de knoppen 'mirror' en 'start'. Niet langer zo'n stijve draadontspanner, die vaak in de weg zit; niet langer de knoppen op de camera om de spiegel omhoog te klappen. Vaak klapte ik de EC spiegel op en gebruikte dan de gewone ontspanknop, zonder de draadontspanner. Tegelijkertijd duwde ik met mijn andere hand de camera naar beneden. Dat werkte prima, maar zo'n elektriek geval werkt veel gemakkelijker.
Wat ik bij de bruiloften niet gebruikt heb, maar nu goed van pas kwam, is het volgende. De Rollei 50 en 150 kunnen gesloten worden tot f32 (tegenover de Zenzanons f22). Ik wil nog wel nagaan of de algehele kwaliteit niet te veel daalt door de buigingsonscherpte die zo'n kleine opening met zich mee brengt, maar de eerste resultaten zien er goed uit. Problemen met de scherptediepte zijn tenslotte eerder zichtbaar dan een beetje minder scherpte.
De sluiter van de Rollei kan met de hand in 1/3 stop worden ingesteld, net zoals de lenzen. Ik vind dit erg prettig wanneer ik met dia's werk - handiger dan bij de EC. Daar kan je alleen met het diafragma verschillen van minder dan één stop aan brengen - en dat dan nog zonder inklikken.
En tot slot, maar niet minder belangrijk: het optisch verschil tussen de Zenzanons en de Zeiss en Schneider equivalenten is groter dan ik aanvankelijk dacht. Die laatste leveren toch scherpere afdrukken op met een aangenaam contrast (uiteraard vergeleken met hetzelfde lab en film). De Zenzanons zijn ook prima, maar ik had nooit de behoefte om eventueel een soft filter in te zetten. Nu wel!
Anders geformuleerd: het verschil in optiek is een voordeel bij landschap, groepsfoto's en dergelijke. Voor sommige portretten kan het iets te veel zijn. Maar je kunt nu eenmaal eenvoudig een te hoge scherpte terugbrengen met een filter - andersom zal het niet aan!
Al met al ben ik erg tevreden over de optische prestaties.
Foto's op het web kunnen nooit werkelijk iets zeggen over de optische kwaliteit. Ik heb ze hier slechts geplaatst om te laten zien wat voor soort werk ik doe met de Rollei.
Meer over mijn ervaringen met de 6008 als camera voor landschapsfotografie:
boekhouden, evaluatie van twee weken landschapsfotografieTijdens een vakantie naar Schotland, kerst 2003, ging de Rollei mee. Ik ben nog meer gaan houden van het land - en van de camera! Het was sowieso de eerste reis dat ik mijn 250mm gebruikte (non-PQ) en dat ik Velvia 100F als standaard in de camera deed.
Lees er hier meer over: 'Every morning is different'Sinds oktober 2006 werk ik digitaal met de Rollei. Lees in het artikel ook een back, nieuwe wegen in mijn landschapsfotografie mijn overpeinzingen over digitaal werken en over mijn eerste ervaringen in het veld.