Uit bovenstaande valt al de conclusie te trekken dat middenformaatcamera's niet voor alle klussen inzetbaar zijn. Je moet als fotograaf per onderwerp en omstandigheden afwegen wat meer telt: de kwaliteitswinst van het grotere filmoppervlak of de kwaliteitsverlies door de moeilijkere hanteerbaarheid, noodzaak van statief en dergelijke. De balans kan dan doorslaan naar kleinbeeld.
Wil je juist maximale vergrootbaarheid of ben je veel bezig met architectuur en productopnamen & table-top, dan grijp je eerder naar een de technische camera.
Daartussen zit een groot gebied waar uitstekend met middenformaat te werken valt. Het is vaak een gulden middenweg!
Let er dan overigens wel op, dat er geen middenformaatsysteem is dat alles kan en overal het beste in is!
De hier volgende tabel geeft een indicatie voor welk soort fotografie welk type geschikt is. Ik zeg met nadruk een indicatie - sommige fotografen weten juist prachtige resultaten te vinden met minder voor de hand liggende combinaties.
Bij de categorie close-up denk ik vooral aan het gebied tussen een 0,5 en 1 meter; macro begint bij een afbeeldingsmaatstaf van 1:3 (het afgebeelde is 3 keer zo groot als de afbeelding ervan op film - met andere woorden 17x17cm bij een 6x6 camera etc).
Met table-top denk ik aan stillevens, productopnames e.d. Vaak is perspectiefcorrectie en spelen met scherptediepte nodig; vandaar dat de technische camera hoog scoort. Bij meer twee-dimensionale onderwerpen geldt hetzelfde als voor close-up.
++ : zeer geschikt + : geschikt o : mogelijk - : met beperkingen mogelijk -- : niet mogelijk
| onderwerp / situatie | spiegelreflex | tweeoog | meetzoeker | tech. camera | losse zoeker |
| landschap | ++ | + | + | ++ | + |
| dieren | + | o | o | -- | -- |
| close-up | ++ | o | -- | + | - |
| macro | ++ | -- | -- | + | -- |
| table-top | + | o | o | ++ | - |
| architectuur | + | o | o | ++ | + |
| reizen | + | ++ | ++ | - | - |
| reportage | ++ | + | ++ | -- | - |
| candid | + | ++ | ++ | -- | -- |
| beschikbaar licht | o | + | + | -- | -- |
| buitenportret | ++ | + | + | - | - |
| studioportret | ++ | + | + | o | - |
printen
In principe kun je met middenformaatnegatieven en dia's precies hetzelfde doen als bij kleinbeeld. Alleen zijn de kosten gemiddeld hoger - maar dat geldt natuurlijk ook voor de meeste middenformaatcamera's en filmmateriaal.
De output van digitale achterwanden wordt net zo verwerkt als bij andere digitale camera's (dat wil zeggen: met net zo weinig standaardisatie in software en interface als bij andere digitale camera's).
Negatieven kun je zelf afdrukken in de doka - voor zwart-wit wat mij betreft het mooiste. En het aardige is dat (tweedehands) middenformaat vergroters net zo duur (en tegenwoordig vooral goedkoop) zijn als kleinbeeld exemplaren! Uiteraard moet de negatiefhouder geschikt zijn voor het formaat dat je wilt vergroten, evenals de lens.
Veel vergroters gaan namelijk niet verder dan 6x6!
Afgezien van een aantal minilabs kan ieder fotolab ook middenformaat ontwikkelen en veelal ook afdrukken. Maar niet altijd is het personeel daarvan op de hoogte! Meestal kennen ze rolfilm wel als je het 120 spoel noemt.
De kwaliteit varieert evenveel als bij kleinbeeld. En veel geld investeren in camera's betekent naar mijn idee ook: veel geld willen betalen voor een goede afdruk! Maar voor proefprintjes kun je natuurlijk altijd eerst voordelig proberen te winkelen (liever niet als je je foto's in opdracht maakt!).
Let op als met 6x6 gaat werken: je betaalt net zo veel voor een 13x13 als voor een 13x18. Wat minder economisch dus.
Bovendien zijn er ook labs die (nogal wat) extra rekenen voor middenformaat, omdat het nu eenmaal om kleine aantallen gaat.
Ook dia's kun je laten afdrukken. De meeste vaklabs werken daarbij (ook wel bij negatieven overigens) met een scan als tussenfase. Dat levert in mijn ervaring prints op die er beter uitzien dan rechtstreeks.
De traditionele analoge prints van dia zij nog wel mogelijk, al dan niet via het Ilfochrome (vroeger Cibachrome) procédé.
Let wel: deze prints zijn vaak duurder dan van negatief - maar je hebt bij dia's natuurlijk weer geen proefprintjes nodig.
projectie
Een andere mogelijkheid met dia's is uiteraard projectie. Er zijn projectoren voor 6x4,5 en 6x6 (in 7x7 raampjes) en voor 6x7 (in 8,5x8,5 raampjes). Van de laatste categorie zijn er maar weinig, en bovendien bijzonder prijzig - professionele prijzen voor een dito product.
De keus in projectoren voor 6x6 en 6x4,5 is beduidend groter, en in het tweedehandssegment nog tamelijk betaalbaar ook. En eveneens erg professioneel!
Inramen moet bijna wel in glasraampjes: de dia's zijn zo groot dat ze in glasloze raampjes erg snel door de warmte bol gaan staan en niet meer scherp geprojecteerd worden.
Reken voor 20 glasraampjes voor 6x6 op zo'n € 12 à 14 en voor 6x7 raampjes zeker het dubbele.
Voordeel is natuurlijk wel dat je erg goed gaat selecteren! Is het niet vanwege de prijs, dan is wel vanwege de tijd die het kost om een dia zonder stofjes in een raampje te krijgen...
Wellicht klink ik nogal negatief over middenformaat diaprojectie, maar zelf doe ik al een aantal jaar niet anders. Nergens komen reis-, landschaps- en natuuropnamen zo tot hun recht dan op een groot scherm in een verduisterd vertrek. Brilliant, scherp en kleurecht. Kleinbeeldprojectie steekt daar toch wat schamel bij af, om over een beamerpresentatie maar te zwijgen...
[ Ik weet dat dit mijn persoonlijke mening is, en dat is ook precies de bedoeling! ]
scannen
Wil je een negatief of dia voor het afdrukken nog bewerken of ga je een opname op het web zetten, dan kun je het scannen. Er zijn een paar routes:
Goed opletten dus waar je het voor wilt gebruiken!
Komt-ie:
En ja, dit kan ik niet ontkennen:
Hiermee komt een einde aan deze artikelen over het middenformaat. Maar ik hoop dat het vooral het begin zal zijn van je eigen middenformaat avonturen!
Stop dus met eindeloos van kleinbeeldsysteem naar kleinbeeldsysteem hobbelen om net dat beetje meer scherpte te krijgen. Stap in de wereld die middenformaat heet ;-)
Als je voorzichtig wilt beginnen, is een tweeoog ideaal. Die ouwetjes hebben soms een servicebeurt nodig, maar zijn in principe onverwoestbaar.
Een goede oefening om eens te kijken of zo'n grote camera wat voor je is, is eens net te doen of je huidige camera een middenformaat is: werk op statief, gebruik geen zoomlenzen en doe er 100 ISO film in. Kun je het aan om zo te werken? Laat het je beter nadenken over je fotografie?
Ik kan me niet voorstellen van niet...
- Schotland, kamperen met een Bronica 6x6 de Bronica EC en mijn manier van werken
Gepubliceerd in Camera Magazine nr. 3/2002.- Rollei 6008
Dit artikel is geschreven door Wim van Velzen, © 2003.
Op- en aanmerkingen zijn welkom!De meeste van bovenstaande foto's zijn opgenomen in de verschillende bruiloft-gallerijen en landschapsportfolio's!
Het is ook mogelijk vergrotingen van deze foto's te bestellen of ze editoraal of commercieel te gebruiken.